De ID-er, het kind van de rekening

Waarom de politiek ons in de steek laat


Januari 2011
We lopen al enige tijd rond met het gevoel dat de politiek en de vakbonden ons in de steek laten. Vandaar dat we zelf dit comité hebben opgericht. Terwijl er in een aantal steden duizenden Id-banen gaan verdwijnen, is er nog maar weinig aandacht in de media geweest. (Red. ondertussen wordt er nu wel een en ander in gang gezet. De SP is de enige politieke partij, die nu landelijk voor ons opkomt)

In feite is de ID-regeling al een paar jaar geleden afgeschaft, door het vorige kabinet Balkenende. Alleen mochten gemeenten toen zelf op hun manier de maatregel uitvoeren of invullen. In Haarlem is dit gebeurd door een aantal ID-banen te behouden en te financieren met het re-integratie deel (wbb) van het participatiebudget. De Id-banen zijn al teruggebracht van 460 naar 120. Nu het kabinet Rutte sterk gaat bezuinigen op dit participatiebudget (in 2012 maar liefst 50%!), wil men in het college in Haarlem, waarin VVD, PVDA, GroenLinks en D66 vertegenwoordigd zijn, van de laatste ID-banen af.

Van origine links georiënteerde politieke partijen moeten nu in hun gemeente rechts, liberaal beleid uitvoeren, dat indruist tegen hun landelijke principes. Vervolgens probeert men een gemeentelijke politieke keuze te rechtvaardigen, waarvoor volgens ons, op de keeper beschouwd, geen morele en financiële rechtvaardiging is: 'Als we de ID-banen vanuit dit beperkte budget moeten financieren, blijft er te weinig geld over om andere mensen in de bijstand aan het werk te helpen of te activeren', is het belangrijkste argument.

Concreet komt het er dan op neer dat je werkende mensen op straat zet met een uitkering van het Rijk, om werkloze mensen met een uitkering van de Gemeente weer aan het werk te helpen. Nou ja, klink dat niet tegenstrijdig?


Juli 2011
De verantwoordelijke wethouder van SoZaWe Jan Nieuwenburg van de PVDA zegt tijdens de tussentijdse rapportage van de Commissie Samenleving: 'Ik zou het ook wel anders willen, maar het gaat niet om mensen, maar over financiële structuren' Simpel gezegd over uit welk potje het geld moet komen om de id-banen te financieren. Het plan van de PVDA van partijlid Helga Koper, Haarlemse Banen Begeleid Werken, om een aantal id-banen te kunnen behouden, moet volgens de heer Nieuwenburg nog nader onderzocht worden op de haalbaarheid ervan. De wethouder wil er pas in het najaar op terug komen, wat voor velen te laat komt. Werkgevers zijn gebonden aan een opzeggingstermijn van drie maanden en in september ligt er inderdaad, vanwege deze vertragingstacktiek, de ontslagbrief voor velen id-ers in de bus. De motie van de Actie Partij en de SP om uitstel van de maatregel te bewerkstelligen, zodat het plan van de PVDA voor de huidige id-ers een kans van slagen heeft, wordt door de gemeenteraad in Haarlem schaamteloos verworpen.

Nou ja, met als gevolg dat een relatief kleine groep werkenden wordt opgeofferd ten behoeve van een grote groep werklozen in de bijstand, waarvan het lang niet zeker is of er veel mensen aan werk geholpen kunnen worden of maatschappelijke taken van id-ers, zomaar kunnen overnemen, vanwege een afstand tot de arbeidsmarkt en het ontbreken van kennis en netwerken. Terwijl de gemeenteraad er nog niet uit is, heeft het college in Haarlem er kennelijk geen problemen mee dat dit werk niet meer wordt gedaan.

Volgens een weloverwogen planning van het kabinet Rutte, dat sterk bezuinigt op re-integratie, resteert er in 2015 nog maar 30% van het participatiebudget, waarvan ook nog eens de aanvuling op een wajonguitkering bekostigd moet worden. Daardoor zal er straks zo wie zo onvoldoende budget van rijkswege voor handen zijn om mensen in de bijstand, die een grote afstand tot de arbeidsmarkt hebben, adequaat te kunnen activeren en diegenen, die nog min of meer kansrijk zijn toe te leiden naar werk.

De wegbezuinigde id-ers moeten daarna ook weer bemiddeld worden door het UWV of DWI. En, als ze gelet op hun leeftijd even later in de bijstand terecht komen, begint het bemiddelingscircus weer van voren af aan. Zo drukken ze weer op het wbb-deel van het participatiebudget van de Gemeente, waarop het Rijk weer bezuinigt. Wat kost dit niet aan bureacratie? Wat kost dat niet aan extra geld als het werk straks moet worden overgenomen door dure reguliere krachten? En wat wordt er niet allemaal weggegooid, zoals o.a. een zorgvuldig opgebouwd sociaal vangnet voor mensen in probleemsituaties, waarvan de gevolgen niet zijn te overzien als dit verdwijnt. Begrijpt u het nog?

Uiteindelijk gaat het om zingeving; om wat mensen met hun werk tot stand brengen, waar de maatschappij wat aan heeft en waar ze gelukkig mee zijn. Financiële structuren dienen aan dit hogere doel ondergeschikt gemaakt te zijn. Dit in tegenstelling met het te verwachten beleid van veel gemeenten, waarbij straks, gedwongen door bezuinigingen, niet het welzijn van mensen en het stijgen op de participatieladder, maar het budget bepalend zal zijn.

In het verleden zijn een aantal ID-banen het eindresultaat geweest van succesvol re-integratiebeleid. Bij een omscholing werd gekeken naar wat iemand goed kan en graag wil doen. Zo zijn veel id-ers jarenlang met hart en ziel betrokken geweest bij hun werk. The right person on the right place. Een investering in gemotiveerde mensen, die zich terugbetaalt in het uitvoeren van nuttige maatschappelijk taken. Wat is hier mis mee? Bijvoorbeeld een groenconciërge die het tuinonderhoud doet en er voor zorgt, dat een oudere of iemand met een beperking langer zelfstandig kan blijven wonen en geen dure zorg nodig heeft. Het resultaat hiervan zal niet meteen zichtbaar zijn of direct geld opleveren. Toch denken we, dat het in stand houden van veel id-banen op de langere termijn zal werken als Haarlemmerolie. Daarmee worden veel kostbare problemen voorkomen en extra uitgaven overbodig gemaakt.

Wat ons meer zorgen baart is de ronduit cynische benadering van bepaalde politici van partijen, zowel links als rechts, waarvan je dit niet verwacht. De id-regeling is volgens hen 'verworden' tot een eindstation voor id-ers, die jarenlang achterover hebben geleund en zijn blijven hangen in hun baan en waar nu niemand meer iets mee kan. Wethouder Jan Nieuwenburg, tijdens de vergadering van de Commissie Samenleving: 'Ze hebben de stigmatering over zichzelf afgeroepen, door zo lang in zo'n baan te blijven zitten!' Nou ja, wat bedoelt hij met zo'n baan? Wie stigmatiseert? Waar is het respect? Opeens is het werk in 2002 tijdelijk gemaakt en moet men doorstromen. Opeens worden er allerlei dure keuringen in 2008 in het leven geroepen om de competenties van de werknemers ter discussie te stellen. Zo ontstaat het beeld, dat het werk dat ex-ID-ers doen simpel, vervangbaar en zonder competenties is. De politieke macht, de overheid, diskwalificeert en etiketteert zelf, om een bezuiniging, die niets oplevert, te rechtvaardigen en om zijn ambtenaren aan het werk te houden. En wat nu speelt: om werknemers met een id-baan én reguliere werknemers, die werken bij het welzijnswerk, in de zorg of bij de ggz indirect te laten ontslaan, zodat hun werk kan worden overgenomen door mensen met een uitkering of door vrijwilligers. Bijvoorbeeld om een wijkcentrum open te kunnen houden, dat anders dicht moet, omdat de beheerder met een id-baan ontslagen is.

In Haarlem heeft men het over 120 werknemers, waarvan een aantal coördinerende taken doen om sociale voorzieningen voor mensen in stand te houden. Die jarenlang goed hebben gefunctioneerd en zich navenant hebben ontwikkeld. Alle opleidingsniveau's zijn aanwezig: LBO, MBO, HBO en bij sommigen zelfs een aantal jaren universiteit. Waarvan er nu 50 zijn, die vanwege hun leeftijd nagenoeg kansloos zijn op de arbeidsmarkt. (zie kadernota) Leeftijdsdiscriminatie is volgens de wet verboden. Tja, dat weet een werkgever waarschijnlijk ook, maar houdt iedereen zich daar aan? Als je als overheid daartegen niets doet en tegelijkertijd eist, dat iedereen tot 67 jaar moet werken, zal er altijd een bepaalde vorm van subsidie nodig zijn, om oudere werknemers om te scholen en toe te leiden naar maatwerk.

Banenpoler, Melkertier, ID-er, what's in a name? Om te bezuinigingen op reguliere banen en deze goedkoop te laten vervullen door mensen met een uitkering worden er steeds andere etiketten bedacht voor oude gesubsideerde wijn in nieuwe flessen. Nu weer de 'participatiebaan' of 'Klimopbaan'. Mensen in de bijstand mogen of moeten straks onder dwang van het volledig stopzetten van hun uitkering, tijdelijk voor 70 % van het miniumloon banen van ex-id-ers overnemen, waaraan tot voor kort 95 % van het miniumloon door de gemeente werd bijdragen. De ontslagen id-ers mogen zelf hun eigen participatiebanen niet invullen.

Neem het voorbeeld van de conciërge die een gewone baan met bijbehorende arbeidsrechten had, maar die ergens in de jaren 90 ontslagen en werkloos werd. Die moest daarna onder het mom van een banenpool en later in een ID-baan weer precies hetzelfde werk gaan doen, maar dan wel tegen het minimumloon, en met heel wat minder rechten. Rond 2006 werd hij weer ontslagen omdat de ID-banen stopgezet werden. En nu moet zo iemand van de gemeente weer hetzelfde werk gaan doen, met alleen maar een bijstandsuitkering en volkomen rechteloos onder regie van de gemeente? Zie hoe de ene regeling als wisselgeld wordt gebruikt voor de andere.

Het lijkt me goed, als iemand naar vermogen iets terug doet voor zijn ontvangen uitkering.
De maatschappij krijgt wat terug en men kan zich verder ontwikkelen en blijft betrokken bij de maatschappij. Maar hoe ver gaat dat iets? Er ziin voorbeelden bekend, waarbij het de sociale dienst een goed idee leek om iemand 40 uur in ploegendienst te laten werken. Dus 40 uur werken, in 3 ploegen, overdag en 's nachts voor € 860, - per maand. Zonder ploegentoeslag en onder het mom van "stage bij een bedrijf" Na afloop van de stage werd hij door het bedrijf niet aangenomen en belandde hij weer in de bijstand. Het bedrijf kreeg weer de volgende 'stagiair' aangeboden. Fatsoenlijke mensen, bedrijven, politieke partijen en vakbonden hebben een wettelijk miniumloon afsproken.

Het gedwongen werken voor een uitkering, onder het minimumloon en zonder vooruitzicht op verbetering van iemands situatie met het beroep op het principe van wederkerigheid, lijkt op een nieuw soort dwangarbeid. Er zitten uitkeringsgerechtigden tussen, die vaak jarenlang gewerkt hebben en niet meer voor een eigen inkomen kunnen zorgen. Die een aantal jaren via loonheffing premie betaald hebben, als een soort verzekering voor een bijstandsuitkering. Ook is het nodeloos stigmatiserend en concurrentie vervalsend. Wat mij meer zorgen baart dan het verliezen van mijn baan is het veranderen van een politiek sociaal geweten ....in de richting van 'gewetenloosheid'

We begrijpen als comité, dat er in deze tijd door de overheid bezuinigd moet worden. Alleen zorg dan voor een goede overgangsregeling en fatsoenlijk maatwerk, waarbij id-ers niet het kind van de rekening zijn en in een armoedeval belanden..

Tijdens de tussentijdse rapportage van de Commissie Samenleving, is politiek Haarlem, zowel links als rechts teleurgesteld en verbaasd, waarom er zo weinig werkgevers bereid zijn om hun id-ers, regulier in dienst te nemen. Hoe zou dat komen? Wat zou u zelf doen als werkgever van een noodlijdend bedrijf, als er door de gemeente is toegezegd, dat u straks ruim wordt voorzien van 'bijna gratis' personeel?

Door het handelen van de overheid worden mensen op de arbeidsmarkt verdrongen. Uitkeringsgerechtigden verdringen hier en daar al mensen in de sociale werkplaatsen of plantsoenendiensten. Dit kan toch niet de bedoeling zijn? Ik gun ieder een zinvolle dagbesteding en werk of vrijwilligerswerk om een dreigend sociaal isolement achter de geraniums te voorkomen, maar creeër dan nieuw werk en laat dit niet ten koste gaan van bestaand regulier werk! De id-regeling voorzag juist hierin.

Heldere geldstromen van het rijk naar de gemeente? Of troebele, het verplaatsen van budgetten, u mag het zeggen.
Het kabinet Rutte bezuinigt 66% op het participatiebudget van Gemeenten, waaruit o.a.de loonkostensubsidie wordt betaald. De gemeente krijgt te weinig geld en dus worden id-banen wegbezuinigd, waarvan de gemeente het UWV, het Rijk de uitkering laat betalen.
Ondertussen loopt het werkenloosheidscijfer bij het UWV, door de economische crisis, maar zeker ook door concurrentievervalsing en het wegsaneren van reguliere banen zorgwekkend op. Van 300.000 werklozen in 2008, 500.000 in 2012 en nu naar 700.000 in 2013.

Als men in de gemeentepolitiek niet tevreden is over de financiering vanuit den Haag, pleit dan voor een andere regeling en laat geen mensen en organisaties daar de dupe van worden. Of protesteer krachtig tegen deze vorm van 'onbehoorlijk bestuur', van het Kabinet Rutte, die deze draconische bezuiniging op het participatiebudget lang verzwegen heeft, waardoor veel gemeenten, die lang lopende verbintenissen hebben met bedrijven en stichtingen, straks ook in financiële problemen gaan komen. Afgezien van het tenonrechte wegbezuinigen van gesubsidieerde banen zullen gemeenten, vanwege geldgebrek, straks zo wie zo moeten stoppen met drie kwart van hun reïntegratiebeleid. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) noemt de bezuinigingen op het participatiebudget en deze situatie 'zeer onwenselijk'.

Wilt u weten waarom de politiek ons in de steek laat?
Klik dan hier voor een heldere analyse van Piet van der Lende*
(Worddoc. Duizenden ontslagen id-ers en positie voor mensen in de bijstand, 28 kB)

*Piet van der Lende is voorzitter van de Bijstandsbond

Klik hier als u wilt weten, waarom er sprake is van onbehoorlijk bestuur
(Centrum voor Lokaal Bestuur)




Stephan Blaas
Id-er bij Ecosol en betrokken bij de scholing van Bijzondere Doelgroepen Bijstandsgerechtigden